PRAVNI ZAPISI • Godina III • br. 2 • str. 255-290
OTO FON GIRKE (1841-1921) ŽIVOT I DELO VELIKOG NEMAČKOG PRAVNIKA
Prof. dr dr dr.h.c.mult. Martinek Michael
Ord. Professor, Universitat des Saarlandes, Saarbrucken, Deutschland
email: lehrstuhl.martinek@mx.uni-sb
.
.
Pravni zapisi, br. 2/2012, str. 255-290
Originalni naučni članak
KLJUČNE REČI
germanistička škola; organska teorija; učenje o pravnim licima; nastanak BGB-a; socijalna teorija; Deutscher Juristentag; pandektno pravo; Johannes Althusius; istorija privatnog prava
APSTRAKT
U ovom radu se podseća na život i rad Otoa Fridriha fon Girkea, koji je rođen 1841. godine u Štetinu (Pruska) a preminuo 1921. godine u Berlinu, koji je bio univerzalno priznat kao jedan od vodećih predstavnika nemačke škole istorijske jurisprudencije, nasuprot romanističkim pravnim teoretičarima 19. veka u vezi sa radom Savinjija. U toku karijere pravnog teoretičara i profesora prava, fon Girke se preselio iz Vroclava (1871-1884) u Hajdelberg (1884-1887) i konačno u Berlin (1887-1921). Njegov izvanredan značaj počiva na njegovim izuzetnim postignućima u pravnom istraživanju i teoriji u brojnim oblastima, kao i u samom obimu njegovih publikacija. U ovom članku dati su biografski podaci i činjenice u vezi sa fon Girkeom. Nakon toga, u članku se prikazuje i objašnjava verovatno najveće fon Girkeovo dostignuće i uspeh, njegova ‘organska teorija’, prema kojoj idealna i poželjna organizacija države treba da se sastoji od mreže udruženja koja međusobno sarađuju i podređenih grupa. U svojim obimnim delima fon Girke je posebno istakao dobrovoljnost osnivanja udruženja. Njegovo zalaganje za zasnivanje društvenog i ekonomskog života i proteka na grupama pojedinaca doprinelo je uspostavljanju teorijskih osnova decentralizovanih političko-upravnih sistema. Naredna poglavlja su posvećena kratkim opisima njegovih drugih najvažnijih dela, na primer, njegovom doprinosu Nemačkom udruženju pravnika u vezi sa pitanjem pravničkog obrazovanja. Čuveni su njegovi radovi o prvom nacrtu Nemačkog građanskog zakonika, donetog 1888. godine. Fon Girke je zaista bio jedan od najoštrijih kritičara ‘individualističkog’ i ‘romanskog’ prvog nacrta zakonika. Njegova zapažanja i beleške doveli su do značajnih poboljšanja u kasnijem zakonodavnom postupku pre nego što je konačna verzija stupila na snagu 1900. godine. Posebna pažnja je posvećena fon Girkeovim poznatim radovima o Johanesu Altusijusu, nemačkom pravnom filozofu sa kraja 16. i početka 17. veka koji je bio predstavnik škole prirodnog prava i koji se takođe može smatrati intelektualnim ocem modernog federalizma. Važni radovi o pravu udruženja (Genossenschaftsrecht) i o nemačkom privatnom pravu (Deutsches Privatrecht) bili su široko priznati i imali su veliki uticaj kako u Nemačkoj tako i van njenih granica. Teorijski doprinosi fon Girkea su odista briljantni i značajni. Mnoga njegova dela mogu se danas izučavati sa istim divljenjem kao i u vreme kada je on živeo, pre gotovo jednog veka. Sve do danas, fon Girke je jedan od najuticajnijih germanista i socio-ekonomista Nemačke. Upravo on je ukazao na društvenu odgovornost pravnika. On je takođe ukazao na to da je osnovni sistem vrednosti neophodan osnov pravnog sistema jedne države. Rad poziva da čitate prosvetljujuća dela fon Girkea.